Neem regels op in het omgevingsplan over organische reststromen
Gemeenten kunnen ervoor kiezen om regels over het gescheiden inzamelen en hoogwaardig verwerken van bioafval van huishoudens en bedrijven op te nemen in het omgevingsplan in plaats van in de afvalstoffenverordening.
Hoe kun je het omgevingsplan toepassen?
Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet (1 januari 2024) hebben gemeenten de keuze om de regels over het inzamelen en verwerken van GFE/T van huishoudens niet in een afvalstoffenverordening, maar in het omgevingsplan op te nemen.
Afvalstoffen hebben namelijk zowel indirect als direct te maken met de fysieke leefomgeving. Het voordeel van het opnemen van regels over afvalstoffen in het omgevingsplan is dat alle regels rondom de fysieke leefomgeving dan op één plek vermeld staan. Op dit moment staat het vaak verspreid over meerdere verordeningen en plannen.
Algemene regels
In het omgevingsplan kan de gemeente algemene regels voor bepaalde activiteiten opstellen. De gemeente kan bijvoorbeeld locaties aanwijzen om de infrastructuur voor gescheiden inzameling en verwerking van GFE/T op te zetten en te bevorderen. Denk daarbij aan:
A) Vastleggen van details rondom het gescheiden inzamelen en hoogwaardig verwerken van GFE/T:
- de inzamelfrequentie
- locaties voor de inzameling van GFE/T zoals een eigen milieustraat, een milieustraat van naastgelegen gemeenten of een milieustraat van de marktpartij die de aanbesteding heeft gewonnen.
- inzamelmiddelen en -voorzieningen zoals huis-aan-huis containers, ondergrondse containers of binnenpandige inzamel- infrastructuur (bijvoorbeeld organische restenvermalers in nieuwe hoogbouw met een collectieve inzameling centraal in het gebouw). Afvalpassen kunnen hier ook geregeld worden. Daarnaast kunnen hier uitzonderingen voor delen van de gemeente worden opgenomen, zoals voor hoogbouw of het centrumgebied.
- Het aanwijzen van locaties voor de verwerking van GFE, zoals wormenhotels en biovergisters.
- Het aanwijzen van locaties waar geëxperimenteerd mag worden met nieuwe bodemverbeteraars.
B) Veel gemeenten maken gebruik van een welles/nieteslijst en een vrijstellingsmogelijkheid. Deze regels kunnen ook in het omgevingsplan worden vastgelegd:
- Een welles/nieteslijst is een concrete omschrijving van wat wel en niet onder GFE/T valt. Een dergelijke lijst voorkomt discussies en biedt een kader voor handhaving.
- In de vrijstellingsmogelijkheid wordt een bepaalde hoeveelheid (fracties) van andere afvalstoffen benoemd, die in de GFE/T stroom mogen voorkomen zonder dat een bepaalde kwaliteit verloren gaat.
In het omgevingsplan kunnen ook andere juridische instrumenten worden opgenomen zoals een informatieplicht, meldplicht, of vergunningplicht. Deze instrumenten kunnen gebruikt worden om het gescheiden inzamelen en het hoogwaardig verwerken van bioafval van bedrijven (o.a. Swill) te realiseren.
Informatieplicht
Door een informatieplicht in het omgevingsplan op te nemen, verplicht je horecabedrijven en evenementen om jaarlijks bepaalde gegevens aan de gemeente te verstrekken, zoals de hoeveelheid gegenereerd en verwerkt bioafval (bij horecabedrijven heet dit Swill). Zie voor meer informatie het instrument Verplicht bedrijven informatie te verstrekken over bioafval.
Meldplicht
Een meldplicht betekent dat het verboden is voor ondernemers een bepaalde activiteit uit te voeren zonder dat dit bij de gemeente is gemeld. In het omgevingsplan kun je opnemen dat voor een melding bepaalde gegevens moeten worden aangeleverd, zoals een afvalplan. Dit betekent dat bijvoorbeeld eerst een afvalplan over het verminderen, gescheiden inzamelen, en (uitbesteden van) verwerken van bioafval (o.a. Swill) aangeleverd moet worden, voordat een nieuw restaurant geopend mag worden. Zie voor meer informatie het instrument Eis een afvalplan bioafval bij de meldplicht.
Vergunningplicht
Er kan ook een vergunningplicht worden ingevoerd voor bepaalde activiteiten, zoals voor horecabedrijven, markten, standplaatsen en evenementen. In de vergunningsvoorschriften kun je een afvalplan uitvragen over het verminderen, gescheiden inzamelen en verwerken van swill en bioafval. Zie hiervoor het instrument: Neem hergebruik van organische reststromen op in de evenementenvergunning voor evenementen.
Uit de praktijk
In het omgevingsplan van de gemeente Veenendaal staat dat het GFE/T om de twee weken wordt opgehaald. Bovendien vereist de inzameldienst dat vergelijkbare categorieën bedrijfsafvalstoffen, zoals bioafval van basisscholen, apart worden ingezameld. Zie voor meer informatie het Omgevingsplan van de gemeente Veenendaal.
Wij kennen nog geen voorbeelden van omgevingsplannen waarin een informatie- of meldplicht rond GFE/T-inzameling en -verwerking is opgenomen. Wil je hiermee aan de slag? We bieden graag onze hulp en ondersteuning aan en we zijn ook benieuwd naar je ervaringen.
Voorwaarden
- In haar omgevingsplan hoeft de gemeente niet specifiek te bepalen wat er in welk gebied komt. Hierdoor is het mogelijk om randvoorwaarden voor een ontwikkelingsgebied te bepalen.
- In het kader van rechtszekerheid moet je open normen in beleidsdocumenten specificeren. Voor circulariteit - en dus voor het verwaarden van organische reststromen - betekent dit dat je begrippen zoals ‘aantoonbare bijdrage’ in beleid of beleidsregels moet uitwerken. Dit kan bijvoorbeeld in een omgevingsvisie of -programma.
- Het omgevingsplan kan zowel verbods- als gebodsbepalingen bevatten. Bij het opnemen van gebodsbepalingen moet wel rekening worden gehouden met de mate waarin die inbreuk maken op eigendomsrecht, of die proportioneel zijn en of er sprake kan zijn van nadeelcompensatie. Nadeelcompensatie is een compensatie voor financiële of economische schade door werkzaamheden, besluiten of andere handelingen van een gemeente.
Juridische toelichting
Op grond van artikel 2.4, eerste lid, Omgevingswet moet de gemeenteraad een omgevingsplan vaststellen. Het omgevingsplan heeft geen wettelijke looptijd. Het is aan de gemeente zelf om te beoordelen wanneer een omgevingsplan geactualiseerd of gewijzigd moet worden.
Artikel 4.1 lid 1 Ow bepaalt dat gemeenten in het omgevingsplan regels kunnen stellen voor activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor de fysieke leefomgeving. Volgens artikel 4.2 Ow bevat het omgevingsplan in ieder geval de regels die nodig zijn met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties.
Artikel 4.4 lid 2 Ow bepaalt dat gemeenten in het omgevingsplan regels kunnen stellen over een verbod om een activiteit zonder omgevingsvergunning te verrichten.
| Rechtsgebied | Publiekrecht > Omgevingsrecht |
| Citeertitel | Omgevingswet |
| Artikel | nvt |
| Geldig vanaf | Invalid Date |