Ontwikkel circulair tenderbeleid
In tenderbeleid kan een decentrale overheid criteria voor circulaire bedrijventerreinen vastleggen voor toekomstige tenderprocedures.
Hoe kun je tenderbeleid toepassen?
In het tenderbeleid kan de overheid vastleggen welke voorwaarden en criteria toegepast moeten worden in tenderprocedures. Ook kan een overheid in het beleid vastleggen dat bij een tender het meeste gewicht zal worden toegekend aan duurzaamheidseisen, bijvoorbeeld de transitie naar circulaire bedrijventerreinen. Medewerkers van de overheid zijn tijdens het uitschrijven van tenders dan gebonden aan deze criteria en voorwaarden.
Duurzaamheidseisen met betrekking tot circulaire bedrijventerreinen kunnen op de volgende manier in tenderbeleid voor gronduitgifte worden opgenomen:
- De transitie naar een duurzaam bedrijventerrein bestaat uit vijf grote duurzaamheidsopgaven: de warmtetransitie, energietransitie, afval/materialen (circulaire economie), klimaatadaptatie en biodiversiteit. Deze opgaven moeten prominent worden opgenomen in het tenderbeleid.
- Vervolgens moet elke opgave verder worden uitgewerkt in het tenderbeleid. Dit kan door per opgave een aantal voorwaarden en criteria te formuleren. Voorbeelden van deze voorwaarden zijn MPG, gebruik van secundaire materialen, hoogwaardig verwaarden van reststromen, BENG (Bijna Energerie Neutraal Gebouw), enz. Deze voorwaarden en criteria kunnen vroegtijdig in het tenderproces met de markt worden getoetst door gebruik te maken van een bijzondere tenderprocedure. De borging van de tenderprocedures kan in het tenderbeleid worden vastgelegd. De bijzondere tenderprocedures zijn:
- Innovatiepartnerschap:
Bij een tender op basis van een innovatiepartnerschap stimuleer je de markt om nieuwe, circulaire technieken of producten te ontwikkelen. Zo kunnen verschillende type oplossingen worden verkend en ontwikkeld. En bij succes ook worden ingekocht en afgenomen. - Concurrentiegerichte dialoog
Bij een tender op basis van een concurrentiegerichte dialoog is er ruimte om met de markt verschillende oplossingen te verkennen.
In deze tenderprocedure ga je eerst in dialoog met de markt op basis van jouw vraag: waar je nog niet duidelijk hebt hoe (een deel van) de vraag of oplossing eruit moet komen te zien. Je verkent op deze manier verschillende oplossingsrichtingen en bespreekt welke aanpassingen voor jouw uitvraag nodig zijn (geen wijziging van minimumeisen). Op basis daarvan kan je de uitvraag wijzigen en krijg je inschrijvingen.
Op deze manier kunnen verschillende type oplossingen rondom bedrijventerreinen worden verkend en ontwikkeld. Daarnaast kan je de opdracht aanpassen aan ontwikkelingen waar marktpartijen potentie in zien. - Mededingingsprocedure met onderhandeling:
Bij een tender op basis van de mededingingsprocedure met onderhandeling is er ruimte om met de markt verschillende oplossingen te verkennen.
De procedure lijkt op een gewone tenderprocedure. Het verschil is dat je met de mededingingsprocedure met onderhandeling na de inschrijvingen met de partijen in onderhandeling kan gaan over de inschrijvingen. Je kan dan verbeteringen vragen en bezwaren en belemmeringen bespreken. Dan komt er een BAFO (best and final offer). Dit kan herhaald worden in rondes. Uiteindelijk krijg je een LAFO (last and final offer).
De onderhandeling in de tenderprocedure zorgt ervoor dat de inschattingen van de mogelijk beschikbare innovaties beter in kaart kunnen worden gebracht. Zo kunnen verschillende circulaire oplossingen voor bedrijventerreinen worden verkend en ontwikkeld. - Combinatie tussen concurrentiegerichte dialoog en mededingingsprocedure met onderhandeling:
Het verschil tussen beide procedures is dat het gesprek met marktpartijen bij een concurrentiegerichte dialoog voor de publicatie van de uitvraag door de overheid plaatsvindt. Op deze manier kan de hele uitvraag nog worden gewijzigd.
Bij mededingingsprocedure wordt eerst de uitvraag gepubliceerd en dan vinden de eerste inschrijvingen plaats. Vervolgens wordt pas contact met marktpartijen gezocht in de vorm van onderhandelingen.
Door deze procedures in een nationale tender te combineren (dus een tender onder de Europese Drempel), wordt op twee plekken in het tenderproces contact met marktpartijen gezocht. Op deze manier kunnen de beste oplossingen rondom circulaire bedrijventerreinen worden verkend en ontwikkeld. Kanttekening: er moet wel een vergoeding voor marktpartijen tegenover staan om extra gemaakte kosten ten opzichte van een normale tenderprocedure te compenseren. Daarnaast moet het in proportie zijn met de opdracht.
3. Tot slot moeten de voorwaarden en criteria vertaald worden naar standaard selectiecriteria, gunningscriteria en eisen. Deze criteria en eisen kunnen in de tenderprocedure van circulaire bedrijventerreinen standaard worden uitgevraagd aan marktpartijen. Zie het instrument: ‘Pas bij gronduitgifte een procedure met selectiecriteria toe’ voor meer uitleg.
Op deze manier worden de opgaven en de daaruit geformuleerde voorwaarden en criteria in alle tenders rondom circulaire bedrijventerreinen opgenomen.
Uit de praktijk
Hieronder worden enkele voorbeelden van tenderbeleid bij gronduitgifte weergegeven. De voorbeelden gaan voornamelijk over woningbouw. Er is nog geen tenderbeleid voor gronduitgifte voor circulaire bedrijventerreinen opgesteld.
Voorbeeld 1: Gemeente Amsterdam
Een voorbeeld van tenderbeleid is de Roadmap Circulaire Gronduitgifte van de gemeente Amsterdam. In dit document is een stappenplan opgenomen, hoe te komen tot een circulaire tender bij gronduitgifte. Daarnaast worden verschillende woningbouwopgaves benoemd, evenals de ambitie per opgave en indicatoren die omgezet zijn in criteria en eisen in de tender. Let op: deze roadmap is vastgesteld in 2017. Door veranderde wetgeving zitten er mogelijk eisen in het beleid die niet meer overeenstemmen met het recht.
De gemeente Amsterdam heeft in 2023 tenderbeleid bij gronduitgifte opgenomen in lokale wet- en regelgeving genaamd ‘Beleidsregels selectieprocessen bij gronduitgifte voor gebiedsontwikkeling Amsterdam’.
Voorbeeld 2: Gemeente Utrecht
De gemeente Utrecht heeft in 2021 tenderbeleid voor gronduitgifte rondom vastgoed en gebiedsontwikkeling opgesteld. Zij noemen het ‘selectiebeleid’ en hebben een stappenplan ontwikkeld die voornamelijk gericht is op de tendertype (partner-, plan- of prijsselectie) en procedurevorm.
Voorbeeld 3: Notitie circulaire gronduitgifte
SKBN, Akro Consult en Metabolic hebben in de notitie Circulaire Gronduitgifte verschillende KPI’s en maatregelen opgesteld voor een gebouw, plot en park.
Juridische toelichting
Tenderbeleid is geen juridisch instrument vastgelegd in wet- en regelgeving. De regels rondom de verplichte selectieprocedure bij gronduitgifte volgen uit de rechtspraak. De belangrijkste uitspraak is het Didam-arrest van de Hoge Raad.
Doordat tenderbeleid geen wettelijk verankerd instrument is, is het vastleggen van tenderbeleid voor een overheid niet verplicht. Overheden hebben daardoor veel vrijheid in het opstellen en vormgeven van tenderbeleid. Gemeenten kunnen dit bijvoorbeeld opnemen in een omgevingsprogramma (art. 3.4 Omgevingswet).
| Rechtsgebied | Privaatrecht > Gronduitgifte |
| Citeertitel | Omgevingswet |
| Artikel | 3.4 |
| Geldig vanaf | Invalid Date |