Hanteer circulaire eisen in aanbesteding voor inzamelbedrijf
Door circulaire eisen te stellen in een aanbesteding voor een inzamelbedrijf, wordt de markt gedwongen om circulariteit mee te nemen in de inschrijving en daarna in de uitvoering van de aanbesteding.
Hoe pas je een aanbesteding voor een inzamelbedrijf toe?
Jaarlijks wordt er een grote hoeveelheid textiel weggegooid. Volgens het CBS werd in 2019 maar liefst 554 kiloton textiel weggegooid of geëxporteerd als tweedehands artikel. Slechts een klein deel van het weggegooide textiel wordt hoogwaardig ingezameld.
Daarom is het belangrijk om circulaire eisen te stellen aan een inzamelbedrijf. Binnen een aanbestedingsprocedure kunnen er op verschillende manieren circulaire eisen gesteld worden: subgunningscriteria, gschiktheidseisen of contracteisen.
Subgunningscriteria
De Aanbestedingswet kent drie soorten gunningscriteria:
- BPKV (beste prijs-kwaliteitverhouding);
- laagste prijs; en
- laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit.
Het gunningscriterium ‘Beste prijs-kwaliteitsverhouding’ is het wettelijk uitgangspunt: dit criterium moet zo veel mogelijk gebruikt worden.
Als je BPKV hanteert, omschrijf je welke kwaliteitscriteria je belangrijk vindt en op basis waarvan je de opdrachtnemer gaat selecteren. Die criteria worden wel 'subgunningscriteria' genoemd.
Hierin kun je circulaire en duurzame eisen opnemen. Vraag bijvoorbeeld om een plan van aanpak waarin de inschrijver op de volgende aspecten in moet gaan:
- Wat de inschrijver al doet om de circulariteit van textiel te bevorderen en wat daarvan concreet behaalde resultaten zijn
- Hoe het inzamelingsproces bijdraagt aan het hergebruik van textiel en het verminderen van textiel in het restafval. Denk bijvoorbeeld aan maatregelen die het inzamelbedrijf neemt om ervoor te zorgen dat textiel minder snel nat of vies wordt. Nat en vies textiel is namelijk moeilijk te hergebruiken of recyclen en eindigt daarom vaak als restafval. Vraag inschrijvers daarom om in te gaan op:
- Welke containers gebruikt worden;
- Hoe het transport geregeld is;
- Hoe het ingezamelde textiel wordt opgeslagen.
- Welke verwerkingstechnieken worden gebruikt door de inschrijver, en hoe dit bijdraagt aan het hoogwaardig inzamelen van textiel
- Wat het inzamelbedrijf doet op het gebied van informatievoorziening richting consumenten
Geschiktheidseisen
Met geschiktheidseisen kun je als aanbestedende partij eisen stellen die betrekking hebben op de inschrijver. Dit kan onder andere gaan over de technische bekwaamheid en de beroepsbekwaamheid van de inschrijver. Zo kun je eisen dat een inschrijver een bepaalde verwerkingstechniek beheerst om textiel zo hoogwaardig mogelijk in te zamelen. Of je kunt eisen dat een inschrijver ervaring heeft met bovengrondse containers. Ondergrondse containers leveren namelijk meer vervuild textiel op, doordat er meer huishoudelijk afval en regenwater in terechtkomt.
Contracteisen
De aanbestedende partij stelt voor de aanbesteding een conceptovereenkomst op. Op die manier zijn de inschrijvers al tijdens de aanbesteding op de hoogte van de contractuele eisen. In de overeenkomst kun je bijvoorbeeld afspreken dat een inzamelbedrijf:
- Aantoont hoeveel procent van het textiel hoogwaardig is ingezameld. Je kunt ook een streefdoel afspreken waar een inzamelbedrijf zich aan moet houden. En afspreken dat als het streefdoel niet wordt gehaald, het inzamelbedrijf een plan van aanpak moet opstellen. Hierin wordt uiteengezet wat het inzamelbedrijf gaat doen om ervoor te zorgen dat het streefdoel wel gehaald gaat worden.
- Bijhoudt waar textiel na inzameling naartoe gaat, en wat ermee gebeurt: welk deel van het ingezamelde textiel wordt hergebruikt en gerecycled? Hier kan een jaarlijkse rapportageverplichting aan worden gekoppeld.
- Textiel in Nederland gesorteerd en verwerkt wordt en niet wordt geëxporteerd naar een ander land. Daarnaast informatie over wat er met het textiel gebeurt dat wel naar het buitenland wordt geëxporteerd.
- Textiel inzamelt op een manier die het vies en nat worden van textiel tegengaat. Bijvoorbeeld het gebruik van waterdichte containers, textiel ophalen met gesloten inzamelwagens en textiel droog opslaan.
Meer informatie over hoe gemeenten textiel beter kunnen inzamelen, vind je in Handboek ‘Regie op de textielketen’ van VANG.
Uit de praktijk
In 2022 organiseerden 14 Utrechtse gemeenten een aanbesteding voor het inzamelen en verwerken van textiel. In de aanbesteding werden verschillende duurzaamheidseisen gesteld, zowel als subgunningscriterium en in de contracteisen.
Subgunningscriteria
Een van de subgunningscriteria was verduurzaming textielverwerking. Hiervoor konden inschrijvers 40,50 van de 100 punten halen. Inschrijvers werden beoordeeld op hun bijdrage aan het verduurzamen van de verwerking van textiel. Dit werkt gemeten aan de hand van de doelstellingen uit het beleidsprogramma circulair textiel 2020-2025.
Ten eerste werden inschrijvers beoordeeld op hun financiële bijdrage aan de verduurzaming van textielverwerking. Hier konden inschrijvers 40% van het maximaal aantal punten halen.
Ten tweede moesten inschrijvers een plan van aanpak opstellen ter verduurzaming van textielverwerking. Hier konden inschrijvers 60% van het maximaal aantal punten halen. Het plan van aanpak diende in te gaan op zowel producthergebruik als textielrecycling. Daarnaast moesten onder andere de volgende aspecten benoemd worden:
- Welke resultaten en ontwikkelingen heeft de inschrijver gerealiseerd om textielverwerking te verduurzamen
- Hoe draagt het sorteerproces en/of de verwerking van textiel bij aan product- en/of materiaalhergebruik en/of textielrecycling
- Hoe kan de inschrijver de gemeenten informeren over ontwikkelingen en mogelijkheden ten aanzien van het vergroten van het aandeel producthergebruik en/of textielrecycling
- Hoe draagt de inschrijver bij aan het implementeren van nieuwe verwerkingstechnieken om hoogwaardig materiaalhergebruik te bevorderen
- Welke samenwerkingen, pilots en innovatieve projecten heeft de inschrijver lopen ten aanzien van product- en/of materiaalhergebruik en/of textielrecycling.
Inschrijvers moesten de aspecten zo specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden (SMART) uiteenzetten.
Een andere kwaliteitseis in de aanbesteding had betrekking op de inzet van duurzame voertuigen. Daar konden inschrijvers 9,40 punten mee verdienen.
Contracteisen
In de modelovereenkomst van de aanbesteding komen ook verschillende duurzaamheidseisen naar voren:
- Een verplichte minimale financiële bijdrage voor de verduurzaming van textielverwerking
- Een prestatieafspraak ten aanzien van het gebruik van duurzame voertuigen
- Maandelijks een voortgangsrapportage met daarin:
- Informatie over de hoeveelheid ingezameld textiel;
- De hoeveelheden vervuild/afgekeurd/niet geaccepteerd textiel.
- Een overzicht van de bestemming en de toepassing van het gesorteerde textiel, voor zowel herdraagbaar textiel als textiel dat gerecycled wordt.
Voorwaarden
Voorwaarden
De geformuleerde eisen moeten in lijn zijn met de aanbestedingsbeginselen. Deze aanbestedingsbeginselen zijn:
- Objectiviteitsbeginsel: de criteria moeten objectief en controleerbaar zijn.
- Transparantiebeginsel: de criteria moeten transparant zijn.
- Gelijkheidsbeginsel: de criteria mogen niet discriminerend zijn.
- Proportionaliteit: de criteria moeten in verhouding staan tot de opdracht.
Daarnaast moeten decentrale overheden zich houden aan de Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (Abbb).
| Rechtsgebied | Privaatrecht > Aanbesteding |
| Citeertitel | Aanbestedingswet 2012 |
| Artikel | 2.115 |
| Geldig vanaf | TBD |