Neem mitigerende maatregelen uit mer op in omgevingsvergunning

Hoe kun je mitigerende maatregelen toepassen?

Als je met het eisen van mitigerende maatregelen aanzienlijke milieueffecten van een project kan voorkomen of beperken, dan moet je die maatregelen opnemen in het besluit voor het project, zoals de omgevingsvergunning of het projectbesluit.

Het bevoegd gezag moet beoordelen of de mitigerende maatregelen haalbaar zijn en effectief om aanzienlijke milieueffecten te voorkomen. Een mitigerende maatregel kan gaan over het sluiten van kringlopen en ketens, waardoor de impact op het milieu vermindert.

Voor het voorkomen van aanzienlijke milieueffecten als gevolg van de ontwikkeling van een woonwijk of bedrijventerrein kan een pakket van mitigerende maatregelen nodig zijn. Maatregelen met betrekking tot zonnepanelen kunnen daar een onderdeel van zijn.

Een mitigerende maatregel kan bijvoorbeeld zijn dat alleen zonnepanelen toegepast mogen worden die circulair ontworpen zijn, zodat ze na verloop van de levensduur hoogwaardig gerecycled kunnen worden of gemakkelijk gedemonteerd en hergebruikt kunnen worden.

Ook als mitigerende maatregelen in strijd zijn met een wettelijke regeling, maar nodig zijn om aanzienlijke milieueffecten te beperken of te voorkomen, dan kun je die opnemen in het besluit. De maatregel dat alleen zonnepanelen van bepaalde materialen zijn toegestaan, is bijvoorbeeld een bouwtechnische eis die in strijd is met het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Doordat het Bbl uitputtend is geregeld, mag je geen aanvullende of afwijkende bouwtechnische eisen stellen. Maar als het gaat om een mitigerende maatregel die nodig is voor het beschermen van het milieu, dan mag dat wel.

Uit de praktijk

Meer informatie over op welke manier circulariteit een plek kan krijgen in de milieueffectrapport MER is te vinden in het Factsheet circulariteit in m.e.r.-beoordeling, van de onafhankelijke Commissie mer.

Heb je ervaring met mitigerende maatregelen uit de mer? Deel dan je ervaringen met ons! Op die manier kunnen wij overheden inspireren meer gebruik te maken van de mitigerende maatregelen om stappen te zetten naar een circulaire economie.

Juridische toelichting

De mer brengt de milieueffecten van een plan of project in beeld. Als een plan of project mogelijk aanzienlijke milieueffecten tot gevolg heeft, dan moet een milieueffectrapport worden gemaakt. Aanzienlijke milieueffecten kunnen bijvoorbeeld het gevolg zijn van de effecten die het project heeft op het klimaat en de kwetsbaarheid van het project voor klimaatverandering (zie bijlage IV van de m.e.r.-richtlijn).

In de Omgevingswet en het Omgevingsbesluit staat wanneer een mer verplicht is. Een vrijwillige mer is ook mogelijk. De wet maakt onderscheid tussen twee mer-procedures:

Als nog niet duidelijk is of het plan of project aanzienlijke gevolgen kan hebben voor het milieu, dan moet je eerst een mer-beoordeling worden doorlopen. Het bevoegd gezag beoordeelt dan of een milieueffectrapport moet worden opgesteld. In bijlage V bij het omgevingsbesluit staat wanneer een mer-beoordeling verplicht is.

In artikel 16.53, lid 2, Omgevingswet, staat dat het bevoegd gezag voorschriften kan verbinden aan het besluit van het project die nodig zijn voor het beschermen van het milieu (mitigerende maatregelen). Dat kan ook als die voorschriften in strijd zijn met het wettelijk kader waarop het besluit wordt gebaseerd, zoals het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Mitigerende maatregelen staan in het milieueffectrapport.

Bij mitigerende maatregelen die volgen uit een mer-beoordeling, waarbij geen milieueffectrapport is opgesteld, gelden aanvullende eisen. Uit de jurisprudentie (ECLI:NL:RVS:2023:3075) volgt dat mitigerende maatregelen te herleiden moeten zijn tot de aanmeldnotitie. Daarnaast moeten de mitigerende maatregelen noodzakelijk zijn om aanzienlijke milieueffecten te voorkomen.

Het bevoegd gezag beoordeelt de informatie uit de aanmeldnotitie en houdt bij de beoordeling rekening met de criteria uit Bijlage III van de Europese mer-richtlijn (2011/92/EU). De 3 hoofdcriteria zijn:

Voor het laatste criterium kijkt het bevoegd gezag naar de mogelijke aanzienlijke effecten op het milieu door het project. Het gaat dan om:

Als de mitigerende maatregelen nodig zijn om aanzienlijke milieueffecten te voorkomen én de maatregelen te herleiden zijn tot de aanmeldnotitie, dan hoeft geen milieueffectrapportage opgesteld te worden. De mitigerende maatregelen worden dan opgenomen in het besluit voor het project, zoals een omgevingsvergunning of projectbesluit.