Neem voorschriften op in omgevingsplan
In het omgevingsplan kunnen gemeenten locaties aanwijzen voor circulaire activiteiten, zoals een plek voor inzameling en reparatie van zonnepanelen.
Hoe kun je een omgevingsplan toepassen?
Het omgevingsplan bevat alle gemeentelijke regels over de fysieke leefomgeving. In het omgevingsplan kun je verschillende soorten regels opnemen voor het bevorderen van de circulariteit van zonnepanelen:
- In het omgevingsplan kun je locaties aanwijzen voor het uitoefenen van circulaire activiteiten, zoals het opslaan, repareren en klaarmaken van zonnepanelen voor hergebruik. Daardoor worden bestaande bedrijven gestimuleerd hun ruimte te gebruiken voor het circulair maken van zonnepanelen. Voor nog te ontwikkelen gebieden kun je ruimte aanwijzen die alleen voor circulaire activiteiten gebruikt mag worden. Het toedelen van functies aan locaties in het omgevingsplan zorgt er bij bestaand gebruik voor dat een initiatiefnemer bij een wijziging van het gebruik aan de (nieuwe) functietoedeling moet voldoen.
- Gemeenten kunnen ook regels over afvalpreventie stellen in het omgevingsplan. In het omgevingsplan kunnen dus eisen worden gesteld aan zonnepanelen, zodat die langer meekunnen of gemakkelijk te recyclen of te repareren en hergebruiken zijn. Bij het invoeren van zulke regels moet je onderbouwen dat de eisen geschikt en voldoende zijn om het beoogde doel (afvalpreventie) mee te behalen. Een voorbeeld is het stellen van regels over zonnepanelen ter voorkoming van afval aan het einde van de levensduur van zonnepanelen. Je kunt een algemene regel opnemen in het omgevingsplan over het circulair demonteren van zonnepanelen voor degenen die zich ontdoen van hun zonnepanelen, zodat deze geschikt zijn voor hergebruik.
Uit de praktijk
Met inwerking treden van de Omgevingswet is het omgevingsplan ingevoerd. Voorloper daarvan was het bestemmingsplan. De regels van het bestemmingsplan zijn nu onderdeel van het omgevingsplan geworden.
Toedeling van functies aan locaties
Een voorbeeld van een bestemmingsplan waarbij locaties zijn aangewezen voor circulaire activiteiten is het Bestemmingsplan buitengebied Sidestream Innovation Valley in de gemeente Oosterhout. In het bestemmingsplan is de bestemming ‘Bedrijf-Biobased’ opgenomen. De voor ‘Bedrijf - Biobased aangewezen gronden zijn bestemd voor:
- een grondstoffenhub;
- Biobased Economy Bedrijven die gebruikmaken van de grondstoffenhub;
- voorzieningen voor kennis- en onderwijsinstellingen voor zover deze ten dienste staan van of gericht zijn op Biobased Economy Bedrijven;
- ondergeschikte kantoorvoorzieningen;
- voorzieningen voor verkeer en verblijf.
Voor circulaire zonnepanelen zou je kunnen regelen dat op een locatie de functie grondstoffen- en recyclinghub is toegestaan, specifiek voor recycling, reparatie en opslag van (herbruikbare) zonnepanelen.
Voorwaarden
- Het omgevingsplan kan zowel verbods- als gebodsbepalingen bevatten. Bij het opnemen van gebodsbepalingen moet rekening worden gehouden met de mate waarin die inbreuk maken op eigendomsrechten, of die proportioneel zijn en er kan sprake zijn van nadeelcompensatie.
- Door de uitputtende werking van het Bbl kunnen gemeenten geen strengere of aanvullende regels stellen voor doelen waarop het Bbl betrekking heeft.
Juridische toelichting
Op grond van artikel 2.4, eerste lid, Omgevingswet dient de gemeenteraad een omgevingsplan vast te stellen.
Op grond van artikel 4.3 Ow is het Rijk bevoegd om algemene regels op te nemen over bouwwerken. Die algemene regels staan in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Uit de Nota van Toelichting bij het Bbl volgt dat deze regels uitputtend zijn bedoeld. Alleen als het Bbl expliciet voorziet in de mogelijkheid om af te wijken of om daarop aanvullende regels te stellen, kunnen gemeenten op grond van artikel 4.6 Ow maatwerkregels opnemen in het omgevingsplan.
Zonnepanelen zijn een constructie aan een gebouw. Daarmee worden de zonnepanelen onderdeel van het gebouw. Eisen over het type en het materiaal van een zonnepaneel zijn daarmee bouwtechnische eisen aan een gebouw waarover gemeenten geen regels kunnen stellen in het omgevingsplan. Zonneparken worden gezien als bouwwerk, waardoor je daaraan ook geen technische eisen kunt stellen in het omgevingsplan.
Dat is in strijd met het Bbl. Gemeenten kunnen wel locaties aanwijzen in het omgevingsplan waar circulaire activiteiten, zoals het repareren en opslaan van zonnepanelen, worden uitgeoefend. Op die manier stimuleer je bedrijven om aan de slag te gaan met de circulariteit van zonnepanelen.
Gemeenten kunnen ook regels stellen met het oog op andere doelen dan waar het Bbl in voorziet. Bijvoorbeeld met het oog op afvalpreventie. De Hoge Raad heeft dat in 2021 in een uitspraak bevestigd. Daardoor kun je regels stellen over zonnepanelen met het oog op afvalpreventie, zolang de regels niet in strijd zijn met hogere regelgeving. Je kunt ook aanvullende regels stellen over afvalpreventie in aanvulling op de Wet Milieubeheer. Dat blijkt uit rechtspraak van de Raad van State over het stickersysteem voor het beperken van ongevraagd drukwerk (ja/ja stickers in plaats van nee/nee of nee/ja)
| Rechtsgebied | Publiekrecht > Omgevingsrecht |
| Citeertitel | Omgevingswet |
| Artikel | 2.4 |
| Geldig vanaf | Invalid Date |